HNGU M.A - CC 103 - CHILD DEVELOPMENT

HNGU M.A WITH PSYCHOLOGY 

CC 103 - CHILD DEVELOPMENT 

CC 103 - બાળ વિકાસ 

1. બાળ વિકાસ એટલે શું ? એક આંતરવિદ્યાકીય ક્ષેત્ર તરીકે બાળવિકાસનો પરિચય આપી વિકાસના મુદ્દાઓ (સમસ્યાઓ) ચર્ચો.

"આધુનિક સમયમાં બાળવિકાસ મુખ્યત્વે વર્તન, રુચિ અને ઈંદ્રેશ્યોમાં થતા વિશિષ્ટ પરિવર્તનોની શોધ પર ધ્યાન આપે છે. આ એક વ્યક્તિનું બીજી અવસ્થામાં જવાનું પરિવર્તન છે." - હરલોક

વિકાસના સિદ્ધાંતો

• શું વિકાસ સતત છે કે અસતત ?
• વિકાસનો એક કોર્ષ છે કે ઘણા ?
• વારસો અને વાતાવરણ

2. બાળ વિકાસ માટેના ઐતિહાસિક પાયા (આધારો) ની ચર્ચા કરો.

1. મધ્યયુગમાં બાળક
2. સુધારણાનો સમય
3. પ્રકાશના યુગનું તત્વજ્ઞાન
4. જીન જેક રૂસો 

3. બાળ વિકાસના સૈદ્ધાંતિક પરિપ્રેક્ષ્યમાં મનોવિશ્લેષણાત્મક પરિપ્રેક્ષ્ય વિશે જણાવો ?

મનોગતયાત્મક પરિપ્રેક્ષ્યમાં બે વ્યક્તિઓ ખૂબ પ્રભાવશાળી છે.

1. સિગ્મડ ફોઇડનો સિદ્ધાંત
2. એરિકસનનો સિદ્ધાંત

4. બાળ વિકાસના સૈદ્ધાંતિક પરિપ્રેક્ષ્યોના નામ જણાવી કોઈ પણ ત્રણ પરિપ્રેક્ષ્યોનો પરિચય આપો.

1. મનોવિશ્લેષણાત્મક દ્રષ્ટિકોણ
2. વાર્તનીક દ્રષ્ટિકોણ
3. સામાજિક શિક્ષણનો દ્રષ્ટિકોણ
4. પિયાજેનો બોધાત્મક વિકાસનો દ્રષ્ટિકોણ

5. વિકાસના અભ્યાસ માટેની ડિઝાઇન (યોજના) વિશે જણાવો.

1. અન્વાયામ યોજના 
2. અનુપ્રસ્થછેદીય યોજના 

6.  અભ્યાસક્રમના મૂળભૂત તત્વો જણાવો.

ઉદ્દેશ, વિષયવસ્તુ, શિક્ષણ પદ્ધતિઓ, મુલ્યાંકન

7. વિકાસનો પાયો સવિસ્તૃત સમજાવો.

1. જનીનશાસ્ત્રીય કોષો 
2. જાતીયતાના કોષો 
3. બહુજન્મ કે એક થી વધારે બાળકો 
4. જનીન શાસ્ત્રીય વારસાની ભાત

8. જન્મ પૂર્વેનો વિકાસ રામજાવો.

 જન્મ પૂર્વના વિકાસનો ક્રમ 

1. પારંભિક સમય 
2. ભ્રુણ અવસ્થા 
3. ગર્ભાવસ્થા 

9. બાળકના જન્મના વિશે સવિસ્તાર નોંધ લખો.

 

1. બાળકનું પ્રસૂતિ તથા ડીલીવરી પ્રત્યે અનુકૂલન
2. નવા બાળકનો દેખાવ 
3. નવા બાળકની શારીરિક સ્થિતિના માપન માટેનો અપગર સ્કેન
4. જન્મની પ્રક્રિયા
5. ગર્ભથી નવજાત શિશુ તરફનું સંક્રમણ
6. બાળ જન્મના અભિગમો

10. શિશુ અવસ્થામાં બાળકના વિકાસાત્મક કાર્યો વિશેની નોંધ લખો.

1. ચાલતા શીખવું 
2. ઘન-નકર પદાર્થો આરોગતા શીખવું 
3. બોલતા અને વાતચીત કરતા શીખવું 

11. કારક વિકાસ સવિસ્તાર સમજાવો.

કારક વિકાસનો ક્રમ

1. ગત્યાત્મક તંત્ર 
2. સૂક્ષ્મ કારક તંત્ર 

12. પ્રત્યક્ષીકૃત વિકાસની સવિસ્તાર ચર્ચા કરો.

1. સ્પર્શ
2. સ્વાદ અને ગંધ
3. શ્રવણ
4. દ્રશ્ય

13. પૌગડાવસ્થા કે યુવાવસ્થા સવિસ્તાર સમજાવો.

1. સ્ત્રીઓમાં જાતીય પરિપક્વતા 
2. છોકરાઓમાં પરિપક્વતા
3. પૌગડાવસ્થાની વૃદ્ધિમાં વ્યક્તિગત અને જુથ તફાવતો 
4. પૌગડાવસ્થાના બનાવોની મનોવૈજ્ઞાનિક અસર

14. પિયાંજેના બોધાત્મક વિકાસના સિદ્ધાંતના તબક્કાઓ જણાવો.

1. સાંવેદનિક કારક તબક્કો 
2. પૂર્વ ક્રિયાત્મક તબક્કો 
3. નકકર ક્રિયાત્મક તબક્કો 
4. ઔપચારિક ક્રિયાત્મક તબક્કો 

15. પિયાંજેના બોધાત્મક વિકાસના સિદ્ધાંતના ભાગરૂપે સાંવેદનિક- કારક તબક્કા વિશે તેમણે રજૂ કરેલા વિચારો સવિસ્તાર સમજાવો..

1. અકસ્માતે ઉદભવેલા વર્તનનું પુનરાવર્તન કરવું
2. ઈરાદાપૂર્વકનું વર્તન
3. માનસિક પ્રતિનિધિત્વ

16. પિયાંજેના બોધાત્મક વિકાસના સિદ્ધાંતના ભાગરૂપે નકકર ક્રિયાત્મક તબક્કા વિશે તેમણે રજૂ કરેલા વિચારો સવિસ્તાર સમજાવો.

1. જાળવણી
2. વર્ગીકરણ
3. ક્રમબદ્ધતા
4. અવકાશીય તાર્કિકતા

17. પિયાંજેના બોધાત્મક વિકાસના સિદ્ધાંતના ભાગરૂપે ઔપચારિક ક્રિયાત્મક તબક્કો વિશે તેમણે રજૂ કરેલા વિચારો સવિસ્તાર સમજાવો ?

1. ધારણાત્મક વ્યાપ્તિ તાર્કિકતા
2. શાબ્દિક વિધાનનો વિચાર
3. અમૂર્ત વિચારના પરિણામો
4. ક્રિયાત્મક વિચાર ઉપર અનુસરણકર્તા અભ્યાસો 

18. માહિતી પ્રક્રિયાકરણ તરીકે ધ્યાન અથવા સ્મૃતિ વિશે વ્યવસ્થિત નોંધ તૈયાર કરો..

ધ્યાન 

1. ધારિત પસંદગીયુક્ત અને અનુકૂલિત ધ્યાન
2. અવરોધન
3. ધ્યાનની વ્યૂહરચના
4. આયોજન

સ્મૃતિ

1. માહિતીના સંગ્રહની વ્યૂહરચનાઓ

• રીહર્સલ વ્યવસ્થિતકરણ અને વિસ્તૃતિકરણ
• સંસ્કૃતિ શાળાઓમાં ભણવું અને  સ્મૃતિની વ્યૂહરચનાઓ

2. માહિતીની પુનઃપ્રાપ્તિ

• પ્રત્યભિજ્ઞા અને પુનરાવહન
• પુનઃરચના
• જ્ઞાનનો પાયો અને સ્મૂર્તિ કર્તુત્વ 

19.  માહિતી પ્રક્રિયાકરણના સામાન્ય મોડેલ્સ વિશે સવિસ્તાર સમજાવો.

1. સંગ્રહ મોડેલ
2. જોડાણવાદ

20. માહિતી પ્રક્રિયાકરણના વિકાસલક્ષી સિદ્ધાંતો ચર્ચો..

1. કેસનો નવ પિયાજે સિદ્ધાંત
2. સીઈગ્લેર વ્યૂહરચનાની પસંદગીનું મોડેલ

21. સ્ટેનબર્ગનો ત્રણ ઘટકનો સિદ્ધાંત જણાવો.

1. વિશ્લેષણાત્મક બુદ્ધિ
2. સર્જનાત્મક બુદ્ધિ
3. વ્યવહારિક બુદ્ધિ